GEZOND ONDERNEMEN

De Wet DBA vanaf 2025: let op met uw ZZP-ers

In 2016 is de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties ingevoerd. Daarmee werd de Verklaring Arbeidsrelatie (VAR) afgeschaft. De Wet DBA moest meer duidelijkheid scheppen rondom schijnzelfstandigheid. Het verschil tussen een ZZP-er en iemand die in loondienst werkt is aanzienlijk, dus deze duidelijkheid is van groot belang.

Onduidelijkheid

Al sinds de invoering van de Wet DBA ontstond er juist veel meer onduidelijkheid. In samenwerking met de belastingdienst zijn er in de afgelopen jaren veel modelovereenkomsten opgesteld, voor het inhuren van ZZP-ers. In de medische wereld worden deze voornamelijk gebruikt door waarnemers voor incidentele en duurwaarneming. Daarnaast worden ook regelmatig doktersassistentes en praktijkondersteuners ingehuurd als ZZP-er.

Het voordeel van de modelovereenkomsten was dat als deze gebruikt werden én als er ook gehandeld werd volgens de afspraken in de modelovereenkomst, dat meer zekerheid gaf over of een waarnemer daadwerkelijk als ZZP-er beschouwd kon worden. Voor de opdrachtgever had dat als voordeel dat deze geen sociale verzekeringspremies etc. hoefde af te dragen en de ZZP-er zelf kon gebruik maken van allerlei fiscale ondernemersvoordelen.

De Wet DBA voldeed eigenlijk al vanaf het begin niet aan de behoeften. Er is daarom de afgelopen jaren vrijwel niet op gecontroleerd en gehandhaafd. Alleen als er duidelijk sprake was van kwaadwillendheid kon de belastingdienst in actie komen.

Handhaving vanaf 2025

Vanaf 1 januari 2025 zal er wel weer actief gecontroleerd en gehandhaafd worden op het naleven van de Wet DBA. Dat betekent dat de belastingdienst kan controleren of er wel daadwerkelijk sprake is van zelfstandigheid, of dat de ZZP-er in kwestie eigenlijk in loondienst had moeten zijn. Dit kan grote gevolgen hebben in de vorm van correcties, naheffingsaanslagen loonheffingen en boetes.

De belastingdienst stopt ook met het beoordelen van modelovereenkomsten. Bestaande modelovereenkomsten mogen nog wel gebruikt worden tot de einddatum van de toenmalige goedkeuring. De modelovereenkomsten voor waarnemers zijn goedgekeurd tot 30-9-2026. Let op: als deze modelovereenkomsten gebruikt worden (zie website belastingdienst), dan mogen de geel gearceerde onderdelen niet verwijderd of aangepast worden. Deze zijn cruciaal voor het goedgekeurde gebruik van de overeenkomst.

Praktische richtlijnen

Maar wanneer is er nu sprake van schijnzelfstandigheid?

Daarvoor moeten we kijken naar de definitie van wanneer er sprake is van een loondienstverband.

Een dienstverband heeft drie kenmerken:

• er is sprake van een gezagsverhouding
• er is een verplichting tot het leveren van (persoonlijke) arbeid
• er is sprake van een beloning voor de verrichte arbeid

Als deze drie kenmerken van toepassing zijn, dan is er in elk geval sprake van een dienstverband. Het grijze gebied zit meestal in de gezagsverhouding. Als de opdrachtgever kan bepalen hoe, wanneer, waar en met wie de opdrachtnemer moet werken en hem aanwijzingen of instructies kan geven, dan zijn dat sterke aanwijzingen voor een gezagsverhouding. Ook 'inbedding' is een belangrijke aanwijzing. Als een ZZP-er dezelfde werkzaamheden verricht als de rest van het personeel en volledig geïntegreerd is in het team, kan ook dit op een dienstverband wijzen. Hoe langer iemand in de praktijk werkzaam is, hoe vaker dit zal spelen.

In het geval van waarnemers adviseren wij u daarom om de komende tijd vooral goed te kijken naar de waarnemers die langere tijd op vaste basis in uw praktijk werkzaam zijn. Vooral bij waarnemers die bijvoorbeeld 2 of 3 dagen per week in uw praktijk werken en daarnaast alleen maar af en toe nog een dienst op de huisartsenpost uitvoeren, kan het al snel zo zijn dat er eigenlijk sprake is van schijnzelfstandigheid.

Bij ZZP-doktersassistentes en praktijkondersteuners is een bijkomend nadeel dat er al snel sprake zal zijn van een gezagsverhouding tussen opdrachtgever en opdrachtnemer. Zij werken nu eenmaal in principe onder toezicht en leiding van de huisarts. En wanneer dat het geval is, dan is het sowieso al heel lastig om vol te blijven houden dat er geen dienstverband aanwezig is.

Feiten en omstandigheden zijn van belang

Toch blijft er een groot grijs gebied. Elke situatie is weer anders, en soms kan zelfs een situatie waarbij het ZZP-schap in beginsel heel logisch leek, na verloop van veranderen in een situatie waarin het toch aan te raden is om over loondienst te gaan praten.

Een praktische richtlijn kan het volgende zijn: als een ZZP-er wordt ingehuurd om een ‘klus’ uit te voeren, bijvoorbeeld een vervanging bij ziekte, zwangerschap, vakantie of omdat er tijdelijk extra werk gedaan moet worden, dan zal dat waarschijnlijk weinig problemen opleveren. Als een ZZP-er wordt ingehuurd omdat de praktijk structureel capaciteit tekort komt, maar er niemand in loondienst te vinden is, dan kan dit op termijn wel problemen gaan opleveren.

Voor huisartsen-waarnemers geldt in het algemeen dat de overstap naar een loondienstverband financieel helemaal niet zo nadelig uit hoeft te vallen.  Zij raken hun ondernemersvoordelen kwijt, maar krijgen wel recht op doorbetaalde vakantie, doorbetaling bij ziekte, ouderschapsverlof, een pensioen dat voor ongeveer de helft door de werkgever wordt betaald en recht op allerlei kostenvergoedingen. 

Een wel vaak genoemd nadeel is dat zij hun vrijheid in zekere mate kwijtraken. Een paar maanden backpacken in Azië zit er misschien wat minder makkelijk in. Maar ook voor dit soort praktische bezwaren zijn altijd oplossingen te vinden, bijvoorbeeld in de vorm van onbetaald verlof.

Voor de opdrachtgever is een loondienstverband soms wel wat duurder. Dat komt met name doordat de opdrachtgever als werkgever ook moet betalen voor doorbetaalde vakantiedagen, verzuimverzekering, allerlei kostenvergoedingen etc. Maar in twijfelgevallen kunt u het best in gedachten houden dat de naheffingen en boetes wanneer de belastingdienst het niet met u eens is over het ZZP-schap, nog een heel stuk duurder zullen zijn. 

Als u hierover met ons van gedachten wilt wisselen, dan kan dat uiteraard altijd. Wij kunnen u ook helpen met het berekenen van de kosten van een loondienstverband en het opstellen van de benodigde arbeidsovereenkomst, als u besluit om uw waarnemer of andere ZZP-er in loondienst te nemen.